Het Vlaams Impulsprogramma Ruimtevaarteconomie met geoormerkte budgetten

Beleidsambities van minister Crevits

De Vlaamse Regering wil de domeinen ‘ruimtevaart’ en defensie’ danig versterken. Deze ambitie heeft minister Crevits ook overgenomen in haar Beleidsnota Economie, Wetenschap & Innovatie 2019-2024: “Specifiek ondersteunen we de Vlaamse ruimtevaartindustrie bij het bekomen van internationale ruimtevaartfinanciering. We spelen ook in op de Europese initiatieven voor defensieonderzoek.”[1]

Echter, beide sectoren hebben gemeenschappelijke raakpunten en toepassingen maar hun operationele werking verloopt volgens verschillende programma’s.

Met de oprichting van de taskforce ‘Ruimtevaart’ is hiermee een noodzakelijke stap gezet.[2] Deze taskforce kreeg een tijdelijke opdracht en zou een nieuw Impulsprogramma Ruimtevaart voorbereiden. Nadien is deze taskforce opgedoekt en heeft men Flanders’ Space daarvoor in het leven geroepen.

Het Vlaams Impulsprogramma Ruimtevaarteconomie

Sinds april 2021 heeft Vlaanderen haar eigen ‘Impulsprogramma Ruimtevaarteconomie’.[3] Het is de allereerste keer dat onze regio een dergelijk programma heeft met geoormerkte budgetten. De voorziene middelen van meer dan 11 miljoen euro voor de periode van 2021-2026 moeten ervoor zorgen dat de Vlaamse ruimtevaarteconomie “vleugels” krijgt om als één van de hefbomen te zijn voor economische en sociale groei.

Het Impulsprogramma focust op vijf luiken voor de komende 3 jaar: 

1) de ontwikkeling van ‘Flanders’ Space’ dat kennisinstellingen, bedrijven en overheidspartners ondersteunt om met ruimtevaartdata effectief en efficiënt aan de slag te gaan. Het is de verbindende kracht tussen alle luiken en wordt vertegenwoordigd door de Vlaamse Ruimtevaartindustrie (VRI), ondernemerskoepels UNIZO, VOKA en AGORIA. Ook het departement EWI, het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek (FWO) en VLAIO zijn vertegenwoordigd.

2) het zoeken van talent voor ruimtevaartonderzoek aan de hand van Frank De Winne mandaten.

3) het opzetten van een gunstig ondernemingsklimaat om competitiviteit en innovatie te stimuleren.

4) het succesvol maken van Vlaamse actoren in internationale ruimtevaartprogramma’s.

5) wetenschapscommunicatie om de interesse van de Vlaming aan te wakkeren aan de hand van festivals, tentoonstellingen, educatieve activiteiten en beter beheer van Volkssterrenwachten. Dit als stimulans voor STEM-instroom.

In 2026 wordt het volledige impulsprogramma geëvalueerd op zijn effectiviteit en efficiëntie. Met een tussentijdse evaluatie in 2023. Wordt ongetwijfeld vervolgd!

Inzet European Space Agency-middelen (ESA) en de “Vlaamse return on investment”  

Met de goedkeuring van het Vlaams Impulsprogramma Ruimtevaarteconomie is aan minister Crevits gevraagd om met de bevoegde federale staatssecretaris, Thomas Dermine te overleggen op welke wijze Vlaanderen vanuit zijn bevoegdheid inzake economisch ondersteuningsbeleid betrokken kan worden bij federale beslissingen over ESA-deelname en ESA-middeleninzet.

In het antwoord op mijn mondelinge vraag hierover verwees de minister naar een schrijven aan de betrokken staatssecretaris.[4] Zij wees op een van de kerntaken van Flanders’ Space om de relaties met de federale overheid en de internationale instellingen actief op het gebied van ruimtevaart, zoals de ESA, de EU en de NATO, te onderhouden en te versterken zodat de Vlaamse bedrijven succesvoller kunnen zijn in internationale ruimtevaartprogramma’s. Verder vermeldde de minister in de brief ook dat er binnen het luik ‘focus op internationale programma’s’ vanuit het Impulsprogramma specifiek middelen worden vrijgemaakt om de Vlaamse actoren beter voorbereid aan de start te laten komen van ESA-competities.

De brief dateert van midden april 2021 maar de federale staatssecretaris heeft tot de dag vandaag nog geen antwoord bezorgd.

Het debat rond de inzet van ESA-middelen en de Vlaamse investeringen kent een bijzonder lange geschiedenis. Er is hier ter zake geen enkel institutioneel overleg tussen de verschillende overheden zoals we dat bijvoorbeeld wel bij luchtvaart kennen.

Naar aanleiding van een nieuwe vraag over de afspraken met het federale niveau over de ESA-middelen heeft minister Crevits een herinneringsbrief gestuurd maar het blijft oorverdovend stil bij federaal staatssecretaris Thomas Dermine.[5]

Hoe nu verder?

Of het niet antwoorden een bewuste tactiek of slechts een vergetelheid is, is de vraag. Ik hoop dat dat het laatste is en dat wij vooralsnog een uitgestoken hand krijgen. Indien er een zekere tactiek achter zit dan zal ik dit ten stelligste afkeuren. Het is niet de bedoeling dat onze Vlaamse ruimtevaartindustrie hiermee vleugellam wordt gemaakt. Minister Crevits zal haar “charmes” boven halen om het federale niveau ertoe te bewegen werk te maken van een eerlijke verdeling van de ESA-middelen en alles daarrond. Niemand is gebaat bij stilstand.     

[1] Pagina 55, via https://publicaties.vlaanderen.be/view-file/32221

[2] SV Elke Sleurs van 26 februari 2020, via https://docs.vlaamsparlement.be/pfile?id=1544900

[3] Nota aan de Vlaamse Regering betreft: Impulsprogramma Ruimtevaarteconomie van 2 april 2021, via https://beslissingenvlaamseregering.vlaanderen.be/document-view/60660AE8...

[4] VOU van Elke Sleurs van 22 april 2021 over het Impulsprogramma Ruimtevaarteconomie, via https://www.vlaamsparlement.be/commissies/commissievergaderingen/1502958...

[5] VOU van Elke Sleurs van 24 juni 2021 over de afspraken met het federale niveau over middelen van het European Space Agency en de inzet ervan voor ‘proof of concept’-projecten, via https://www.vlaamsparlement.be/commissies/commissievergaderingen/1532342...